Avustralya, 16 yaş altına sosyal medyayı yasaklayan ilk ülke oldu
Avustralya, dünyada bir ilke imza atarak 16 yaşından küçük çocukların sosyal medya platformlarına erişimini tamamen yasaklayan yasayı yürürlüğe soktu. 10 Aralık’ta uygulamaya alınan bu sert düzenleme, teknoloji devlerinin uyum için adeta zamana karşı yarıştığı, eleştirmenlerin ise konuyu Yüksek Mahkeme’ye taşıdığı bir dönemde hayata geçti.
Parlamento tarafından 28 Kasım 2024’te kabul edilen yasa, TikTok, Instagram, Facebook, YouTube ve Snapchat gibi platformların “makul adımlar” atarak 16 yaş altı kullanıcıları engellemesini zorunlu kılıyor. Yükümlülüklere uymayan şirketleri ise 49,5 milyon Avustralya dolarına (yaklaşık 32 milyon ABD doları) kadar çıkan ağır para cezaları bekliyor. Meta, yasanın yürürlüğe girmesinden bir gün önce 16 yaş altı hesapları kapatmaya başladı bile.
TikTok’tan yapılan açıklamada, “Bu değişikliklerin bazı genç kullanıcıları üzebileceğinin farkındayız; ancak Avustralya yasalarına uyum için gerekli adımları atmak zorundayız,” denildi. TikTok, genç kullanıcılara hesaplarının devre dışı bırakılacağını ve daha önce paylaştıkları içeriklerin artık görüntülenemeyeceğini bildirdi.
Teknoloji şirketleri: ‘Yasa aceleye getirildi’
Yasanın yürürlüğe girmesiyle birlikte büyük dijital platformlardan sert tepkiler gecikmedi. YouTube, düzenlemeyi “hayal kırıklığı yaratan” bir adım olarak nitelendirerek, giriş yapamayan kullanıcılar için sunulan ebeveyn kontrolü özelliklerinin kullanılamayacağını ve bunun çocukları daha savunmasız bırakacağını savundu. Ancak İletişim Bakanı Anika Wells bu iddiaları “tuhaf” olarak tanımlayarak, platformların hem “çocuklar için tehlikeli” olduklarını söyleyip hem de yasağa karşı çıkmalarını sorguladı.
Google ise çarşamba günü yaptığı açıklamada, “Bu yasa, çevrimiçi güvenliği artırmayı vadetse de tam tersine Avustralyalı çocukları YouTube’da daha güvensiz hâle getirecek,” ifadelerini kullandı.
Küresel bir düzenleme dalgasının başlangıcı
Avustralya’nın internet güvenliği kurumu eSafety Commissioner, 11 Aralık’tan itibaren platformlara altı ay boyunca aylık hesap silme raporları göndermelerini isteyecek. Kurum, bu yasayı “küresel bir düzenleme zincirinin ilk domino taşı” olarak tanımlıyor.
Yasa aynı zamanda yasal itirazları da tetikledi. İki 15 yaşındaki genç —Noah Jones ve Macy Neyland— bu yasağın anayasal siyasi iletişim hakkını ihlal ettiği gerekçesiyle Yüksek Mahkeme’ye başvuruda bulundu. New South Wales milletvekili ve Libertaryen Parti üyesi John Ruddick’in öncülük ettiği Dijital Özgürlük Projesi de davaya destek veriyor.
Gençlerden Macy Neyland, “Biz geleceğin seçmenleriyiz… Sesimizin kısılmaması gerekiyor. Bu durum bana Orwell’in 1984’ünü anımsatıyor ve bu gerçekten ürkütücü,” dedi.
Dünya yakından izliyor
Avustralya’nın kararı, kısa sürede uluslararası gündeme oturdu. Malezya, 2026’dan itibaren benzer bir yasak uygulamayı planladığını duyurdu. Yeni Zelanda, İrlanda ve bazı Avrupa ülkeleri de aynı yönde düzenlemeleri aktif olarak değerlendiriyor.
Başbakan Anthony Albanese ise alınan kararın arkasında durarak, “Ebeveynlere net bir mesaj veriyoruz: Sizin yanınızdayız,” ifadelerini kullandı.
