Muhabbet kuşlarının beyin yapısında, insanlardaki gibi gelişmiş bir ses haritası bulunduğu ortaya çıktı. Konuşma yeteneğiyle dikkat çeken bu minik papağan türü (Melopsittacus undulatus), yalnızca ses taklidi yapmakla kalmıyor; aynı zamanda sesleri öğrenip yeniden üretme konusunda da hayli yetenekli.
Küçük yapısına rağmen büyük bir kelime dağarcığına sahip olan muhabbet kuşlarının bu özelliği, bilim insanlarının uzun süredir ilgisini çekiyor. Öyle ki Guinness Dünya Rekorları’na göre “Puck” isimli bir muhabbet kuşu, 1728 kelimeyle şimdiye kadar kaydedilmiş en geniş kelime hazinesine sahip kuş olarak tarihe geçti.
New York Üniversitesi’nden sinirbilimci Michael Long, “Bir sesi vokal olarak taklit edebilmek, hayvanlar âleminde son derece nadir rastlanan bir kabiliyettir” diyerek bu yeteneğin ne denli özel olduğuna dikkat çekiyor. Long ve çalışma arkadaşı Zetian Yang, bu gizemli yeteneğin altında yatan sinirsel mekanizmaları anlamak amacıyla Nature dergisinde yayımlanan yeni bir araştırma yürüttü.
Araştırmada, dört muhabbet kuşu incelendi ve bu kuşlar ötüş halindeyken beyinlerindeki sinir hücrelerinin hareketleri gözlemlendi. Özellikle beynin ön kısmında yer alan ve ses üretiminde motor kontrolü sağlayan anterior arcopallium isimli bölgeye odaklanıldı. Bu bölgenin merkez çekirdeğinde, yalnızca belirli sesler çıkarıldığında aktif hale gelen nöronlar tespit edildi. Bazı sinir hücreleri sessiz ve sesli harfler için, bazıları ise tiz veya pes tonlar için aktive oluyordu.
Michael Long bu durumu bir orga benzeterek şöyle açıklıyor: “Her ses çıktısını temsil edebilen ve istenilen zaman çalınabilen bir tuş dizisi gibi çalışıyor bu nöron grupları. Sanki beyin, kendi içinde bir enstrüman barındırıyor.”
Araştırma, insan beyninde de benzer bir sistemin var olduğuna işaret ediyor. Long, “İnsan beyninde konuşmadan sorumlu önemli bir bölgeyle benzerlik gösteren bir yapıda ses temsili tespit ettik,” diyerek insan ve muhabbet kuşu arasında çarpıcı bir ortaklığa işaret ediyor.
Karşılaştırma amacıyla, vokal taklit yetisi olmayan zebra ispinozları (Taeniopygia guttata) da çalışmaya dahil edildi. Bu kuşların sadece tek ve kısa bir melodiyi öğrenip onu tekrarladığı, beyinlerinde ise muhabbet kuşlarındaki gibi özel bir yapı bulunmadığı gözlemlendi. Zebra ispinozlarının beyinleri şarkıları daha karmaşık ve çözülmesi zor bir biçimde kodluyor.
Long, muhabbet kuşlarının karmaşık sesleri basit ve sezgisel bir sistemle üretirken, zebra ispinozlarının basit sesleri bile karmaşık bir sistemle ortaya koyduğunu vurguluyor.
Çalışmaya katılmayan ancak değerlendirmelerde bulunan Rockefeller Üniversitesi’nden Erich Jarvis ise, “Bu bulgular, sinirsel aktivite ve vokal davranışlar açısından papağanlarla insanlar arasında, diğer ötücü kuşlarla papağanlar arasındakinden daha fazla benzerlik olduğunu gösteriyor,” diyerek araştırmanın önemini öne çıkarıyor.
Sonuç olarak, muhabbet kuşlarının beynindeki bu ses haritası, sadece hayranlık uyandıran bir doğa olayı değil; aynı zamanda insanlardaki konuşma bozukluklarının anlaşılması ve tedavisinde de yeni kapılar aralayabilecek potansiyele sahip.